Artvin

Burası alışılmışın dışında, adeta Babil kulesinin son demlerine benzeyen bir kule şehir, kat üstüne kat çıkılmış. Turkuaz Çoruh’a nazır, Kafkasör yaylasına kadar yükselmiş. Başım dönüyor.

16/8/22

Tarlalar tütün sarısı, kış için hayvanlara ot biçilmiş. Tıraşlı saçları bir oğlan çocuğu gibi tarazlı. Önemli geçit yolları üzerinde bulunan Şavşat Ardahan arasındayız Yavuz köyde. Hepimiz burada yaşamayı hayal ettik. Kartal’a göre bu bölgenin en güzel yerindeyiz. Asıl yaz başında gelinmeliymiş, yemyeşil olurmuş buralar, “her taraf çipçiçek.” Doğa daha munis, açık ve güvenli. Evler birbirine yakın, tek başına uzun yürüyüşlere çıkılabilir. Sosyalleşebilirsin örneğin sinema günleri düzenlersin, bu ay İran filmleri, gelecek ay Güney Kore. Huzur evi de var, bungalovlardan mütevellit.

Kaybolduğumuz yaylalarda çocuklarla ahbaplık ettik. Fıstık ikram ettik onlara, Osmaniye yer fıstığı. İyi ki kaybolmuşuz, bir tek ağaç kalmayasıya çıkmışız yukarı. İnin dediler, geri dönün sağdan kıvrılın kıyın kıyın. Ladin, gürgen, kestane göresiye devam edin.

Doing sports has something to do with happiness

Şavşat’ın Cevizli köyüne vardığımızda öğlen olmuş, kutsal hayaletler saati çoktan başlamıştı. Kimsenin elini kolunu kaldıracak hali yok. Köy kahvesine sığındık, gölgeler dolu, iskambil oynuyor sakinleri. Sakineler de yine iş başında, bakkala bakan teyze ceviz yok dedi mahcup. Üç yıldır üşüyorlarmış, daha olmadan dışı kara çalıyor, içi ölü cenin gibi kuruyormuş ayakları karnında. Gürcülerin Orta çağda yaptığı serbest haç haç planlı Tibeti kilisesinin, harabeden hallice manastırın izini sürdük. Google ne biliyorsa biz de o kadarız.

Endurdun kaşlaruni, endurdun kaşlarinu babani mi öldürdüm.

Feci bir çevre kirlenmesi, pek çok yerde açılan hes’ler dağların, su kaynaklarının yapısını bozmuş. Üşüyen sadece cevizler değil, keyfi yok hiçbirinin, yukardaki yeşil gibi bakmıyorlar, canları sıkkın. O devasa plastik borular yakışmadı buralara. Tıpkı değişen coğrafya adları gibi.

Ha bu akan dereler denizlere (nasıl) ulaşır.

“Dere ıslahı betondan olmaz,” diyor Muco, Kartal onaylıyor, “taş var!”

Deriner barajı, Artvin-Şavşat karayolu üzerinde 249 metre yüksekliği ile Türkiye’nin en yüksek, Dünya’nın 6. Yüksek barajı. Borçka’dan da geçecek ve Çoruh’a dökülecek.

Artvin’e uğrasak mı yoksa Hopa’ya kadar devam mı etsek? Eski bir dosttan haber bekliyoruz, oldukça eski bir arkadaş. Belki bir kahve içimlik onunla buluşacak, Artvin’de mola verecektik.

Sevdiğimu almazsam aldığımı severum, Neyedeyim dostlarım. Sevdim mi tam severim.

Geceyi Artvin’de geçirdik. Döne döne çıktık Artvin’in yokuşlarını vardık teraslardan adı Çardak olana. Burası alışılmışın dışında, adeta Babil kulesinin son demlerine benzeyen bir kule şehir, kat üstüne kat çıkılmış. Turkuaz Çoruh’a nazır, Kafkasör yaylasına kadar yükselmiş. Başım dönüyor. Oturduğum yerde dahi her an düşecekmiş korkusu yaşıyorum. Artvin’lilerin bu zor coğrafyaya rağmen şehirlerine duydukları aidiyet duygularına şapka çıkarıyorum. Bir masanın etrafında o gün tanışanlar, bir hafta önce tanıştıklarına memnun olanlar ve birbirini otuz yıldır görmeyen iki kadınla kendi halimize bırakılmadan türküler söyledik. Kutlanacak ne varsa kutladık, saz çaldı Artvin’li dostlarımız, bugüne kadar duymadığımız Karadeniz ve Gürcü türküleri, iyi ki bırakmadılar bizi.

Yaylalar bozulup da, bağlardaki hasat toplanmadan, kız hazırlığını tamamlamadan, velhasıl karşı dağlara kar yağmadan gidiyoruz.

Sisler ardından gelen çan sesleri, tezek kokusu, boşluğa bakan teraslar, tepeden tırnağa yeşil tüten dağlar, sevgili şöförümüz Kartal ve rehberimiz Kaçkarlı Viking Muco, hoşçakalın. Her şey için çok ama çok teşekkürler!

Algo se muere en el alma cuando un amigo se va.

Bu da İspanyol kuzenlerimizden gelen duygusu bize epey tanıdık, melodram yüklü bir ayrılık şarkısı.

Bir arkadaş gittiğinde ruhta bir şey ölür. Ve silinemeyecek izler bırakır.

Bütün vadi sessizliğe büründü biz giderken, hoşçakal Karadeniz.

Yelda Ugan S.

17/09/22, Gayrettepe

Macahel

Her yer rengarenkdi çipçiçek.

Duvar tarlalarda köke sap olmuş kadınlar çay topluyor, lahana, fasulye, pazı ekiyorlar.

15/8/22 Pazartesi

Karadeniz’in en doğusu, Macahel’deyiz. Gürcistan’ın ufukta çizdiği sınıra iyice yaklaşmış ve zamansız bir anın içinde kala kalmıştık. Üzerimize inen buhar çisentiye çeviriyor, farkında olmadan yabani otlar gibi kırağı çalıyorduk. Utangaç kertenkeleler, kelebekler ve çiçekler güneşin rehberliğinden, bir o kadar da otoritesinden uzak yüzlerini sisler arasından gelen belli belirsiz bir ışığa dönmüş yapabileceklerinin en iyisini yapıyor, açıyorlardı. Her yer rengarenk çipçiçekti. Sarı,beyaz, mor kumarlar ya da orman gülleri. Yaylalar aniden bir masal sahnesinden çıkar gibi sisler arasından beliriyor, şeyler arasındaki tüm keskin çizgiler kaybolup varla yok arasında kalıyordu.

Dağlar kokuli dağlar, sevda okuli dağlar..

Hem sosyal hem ekonomik hayat, görünmez bir kadın gücünün sırtında. Erkekler için bu keyfiyet en azından artık iktisadi değil de sanki daha çok kültürel. Görev dağılımı çok net. Şehre gittiklerinde belki daha esnek olabilirler ama buralarda eski tas eski hamam. İremit adı Gürcüce‘den geliyor, dişi geyik manasında. Evinin adıyla müsemma Sevda hanım hafif ve esnek adımlarla yürüyor. Yürümüyor adeta süzülüyor. Ayak bileklerinde biten pantolon paçaları, sanki bir peri kızının dokunuşuyla değdikleri her yerde kusursuz bir iz bırakıyor. O, yeterki tahturlu odadan mutfağa, mutfaktan yeşil tüten sofaya bir kere salınsın. Temiz tertemiz bir ev, her yer sabun kokuyor. Sevda hanımın kocası ve kızlarıyla yaşadıkları 250 yıllık evlerinde uyandık bu sabah. Peynirden reçele, tereyağdan sütlaca, mıhlamaya, silordan, malaftoya, simindiye, taze fasulye turşusuna. Bitmedi, kuzinede patates, kara lahana, pazı kavurma, her şey güzel ve güleç yüzüyle Sevda hanım ve şürekasının eseri. Sabah bizi uğurlarken telaşsız acelesiyle, “çisenti olur,” diyor “en çok.” Ahıra yetişmesi lazımmış, bana, arkadaşlarıma, kocasına, hatta kendine bile mesafeli, toplantıya yetişmesi gereken bir iş kadını misali ahıra yürüyor. Dedim ya yürümüyor, süzülüyor.

Birbirlerinden uzak, çok uzak evler kaya diplerine kondurulmuş. Malum, ekilecek alan çok az. Duvar tarlalarda kökle sap olmuş kadınlar çay topluyor, lahana, fasulye, pazı ekiyorlar. Özel bir dilleri var. Uzaktan uzağa, kulaktan kulağa çalınan. Anlar anlamaz, bilir bilmez, ben de sesliyor, taklit ediyorum. Köyün delisi misali kimse oralı olmuyor.

Doğan ve Kartal neredeyse göz hizamızda uçuyorlar. Efeler köyüne yürüyoruz, uzak dağların konik tepeleri Gürcistan. İki yanımız diz boyu çortuk, fil kulaklı yaprakların yüzüne bakan yok, keçiler saplarına teşne. Birlik Avrupa Gürcistan ile çok derin ve kapsamlı bir ticari anlaşma yapmış. Ben duyduklarımın yalancısıyım, hani Putin’e diyorlar, Ruslara karşı filan. Önlem almak manasında. Ne olur ne olmaz. Gerisi anlaşma kadar derin bir mevzu. Türkler’e “gözünüzün üstünde kaşınız var, üzgünüz,” derken Gürcü’ler kolaylıkla alıyorlarmış vizelerini.

Lazlar serender diyor bizim nalyaya, mandalina, demir elması, ince hurma, mısır, kabak saklıyorlar buralarda. Artık biliyoruz, farelerden korumak için kalın direklere asılan ayaklı kiler evleri nerde olsa tanıyoruz.

Maral şelalesi 63 metreden tek bir kırılımla akıyor, nerden bakarsam bakayım ebem kuşağıyla göz göze geliyoruz. Şelaleye inen merdivenleri Murat bey yapmış, patika yolu da. Misafir karşılar gibi karşıladı bizi, doğruldu, çeki düzen verdi üstüne başına. Hayat ona güzelmiş. Öyle dedi Kartal, kırk yıllık ahbap gibi selamlaştılar. Ortancalar ekmiş girişe, bizimkiler hortensia dedi. Ne güzel geldi kulağa. Tanıdık bir tat gibi, az baharatlı gibi biri diğerinden, demek İspanyolcası benzermiş Türkçesine. Murat bey hem anlattı hem sepetini ördü biz gidesiye.

Ses veriyular, yalçın kayalıklar.

Bu maceralar parayla ölçülmez. İki milyon versen yaşanmaz.

Buranın yerli hayvanları burada güreşirler. Yusufeli, Ardahan, Şavşat otuyla tosun beslenir. Buranın otu nemli. Orda şimdi Temmuz Ağustos’un yoncasını otunu biçersin kışın verirsin hayvana yağlı otu. Ben burda bir ay oldu biçeli kurutamadım. Bunu yiyen tosunla onu yiyen bir midir?

Demirel gibi, mazot vardı da ben mi içtim. Başbakanım bu mazot işi ne olacak? Ben tanker miyim? Hahaha!!

Kivi var, yapana her şey var. Köyde çalışacaksın, beş dakika durmayacaksın. Hasat zamanı fasulye, lahana, armut, elma, böğürtlen toplayacaksın.

Karayemiş alın da! armut alın!

Ablam kalan karayemişleri iki peçetenin arasına sardı. Bin küsür kilometre yol gidecekler beraber. Enişteme götürüyor, en kuzeyden en güneye. Şekere iyi gelirmiş.

Yayla çolukla çocukla olur, sabah 5 te hayvana çıkacaksın.

Bir gün bir grup geldi, üç kere sordular, ne yemek var? boloki var dedim sonunda. Turp demek boloki. Turup turup haha haa!!.

Hep yağdı ya geç kaldı bu sene. “Nisan’da dedim herhalde bu sene fındık yok!” Mayıs ayında bir yürüdü.

Aşk kalmadı diyorsun. Sevgi yok...

Murat beyin sohbetine doyum olmaz, vedalaştık ve düşeyazdık yollara.

Yelda Ugan S.

15/09/22, Gayrettepe

Arhavi

Kel başa şimşir tarak, o bile yok!

14/8/22 Pazar

Çamlıhemşin’e bağlı Çat köyünden, bizi döşünde uyutan Toşi dağ evinden ayrılıyoruz bu sabah. İlk ziyaretimiz köyün hemen altı şimşir ormanları ya da mezarlığı. Olası sebeplerden biri, kızılağaçlar diğeri ise mantar hastalığı.

“Doğadan alaylı, okumamış biri olarak” diyor Muco, “kızıl ağaçlar heyelan bölgesinde hemen çoğalırlar. Sadece yakılmak için toplanır, başka da bir işe yaramazlar. Kızılağaç aşırı bir şekilde büyür, yapraklarını açınca orman nefes alamaz. Yukardan baktığında daha net görünür. Ormanı boğar, güneşi kapatır ve şimşir ağaçlarını kurutur. Yaklaşık on yıldır her gün ölüyorlar. Diğer sebebe gelirsek, Sibirya’dan gelen kömürle beraber kaçak yollardan içeri giren mantarlar.”

Şimşir ağaçları için çok üzgünüz, kel başa bile tarak yapacak ağaç kalmayacak yakında. Zilkale’ye uzaktan el salladık, İpek Yolu üzerinde bir otelmiş aslında, kapısı her yolcuya açık bir kervansaray. Belki konuk ettiği ağır misafirleriyle, çok gizli ticari toplantılarıyla, uzağı hatta çok uzağı gören kule odalarıyla öyle alelada bir yol geçen hanı olmasa da zamanının oteliymiş orası, Hiltonu.

Şenyuva köyündeyiz. Nam-ı diğer Hemşin’in Çinçave köyü, yaban mersinli sakızlı muhallebiyle kahve içtik Zua Kafede. Köylerine sahip çıkmış, tası tarağı toplayıp gelmişler buraya. Yazın köy, kışın İstanbul. Sanki Moda veya Cihangir’de bu kafe, içerde Nora Jones çalıyor, “Come away with me!” Renkli kaplarda tek tutam ortanca dikili, limon otu kokuyor içerisi, biraz da adaçayı. Muco aklımıza sokmuş bir kere kuşlar, boynuzlar, gaga ağızlı sürahileri yapan kadınları bekliyoruz, Bozayı’nın açılmasını. Toprak renkleriyle, yeşilin tonlarıyla pişirilmiş enteresan takıları, Kaçkarlar’dan esinlenmiş seramik kapları.

İki küçük kız kardeş denebilir

Arhavi-Ortacalar çifte köprüsüne

Eteğindeler Kamilet vadisi’nin

İki derenin birleştiği yerde

Dilerim bu şiir yazılmaktayken

Doğa onarmış olsun kendini

HES’ler kurulup bozulur ama

Yiterse bulnmaz Kamilet Vadisi

Ataol Behramoğlu’nun 2020’da yazdığı şiir büyük metal bir tabelaya yazılı, köprülerin hemen önünde, iki ayağı üzerinde duruyor iki insan boyunda. Yukarda ilk ve son kıtalarını aldım sadece. Uzun ve güzel bir şiir.

Sıcak, nemli, yapışkan bir hava. Havadaki nem yetmezmiş gibi arada bir şebnem tanesi kadar çisileyen ılık yağmur. Ağlayan yorgun ve ıslak çocuklar. “Daha karpuz kesecektik nereye gidiyorsunuz da!” Bizi uğurlayan mısırcı ve güleç karısı. Şelalenin aktığı dere huzursuz, beton kokusu alıyor, içi sızlıyor, iş makinaları açlıktan homurdanıyor, daha fazla ağaç daha fazla toprak istiyor, yerine moloz dökeceği büyük çukurlar açıyor. Doymuyor, çınar ağaçları kirli, üzgün ve kaygılı. Şelalenin asma köprüsü evlere şenlik, uzun yüksek ve pek oynak.

Delik deşik edilmiş vadi, sağımız moloz yığını, solumuz devasa iş makinalarından ödü kopan solgun ladin ve ardıç ormanı. 750 metre yükseklikteki Mençuna şelalesine merdivenle çıktık. Bacaklarım titriyor, kaçıp gidesim var buralardan. Bildik bir Ağustos buğusu değil bu incir yetiren. Suskun, içine ağlayan nemli bir öfke.

Öğle yemeği için Hopa’ya uğradık. Sınır alameti tırlar kilometrelerce kuyruk olmuş, ölü dinazorlar gibi uç uca. Borçka’da durmadık. Şöförümüz Kartal’ı arı soktu. Kovanı varmış onun da Muco gibi köyde. Bize bal toplamak istemiş kahvaltı için bir tutam, “gerçek bal yesinler,” demiş, “tazecik, dumanı üstünde.” İyiyim filan diyor ama göz kapağı davul gibi şiş. Hava kararmadan Macahel’e yetişsek bari, Sevda hanımın 250 yıllık evi İremit’e.

Yelda Ugan S.

12/09/22, İstanbul

Hazindak Yaylası

Tek tük eski geçit taşları İpek Yolu’na bağlanan patikalardan kalmış,13. yy’dan. Buralardan anayola çıkar, gün öğlen olmadan öteberi satarlarmış kervanlara. Hayvancılık bitince patikalar da kaybolmuş.

#Uçurumlarda açan kır çiçeklerinin yanına yaz adımı. Refik Durbaş

13/8/22 Cumartesi

Palovit şelalesi bugün çok meşgul, malum cumartesi. Onunla fotoğraf çektirmek için bile sıraya girmek, beklemek gerekiyor. Bizim ne o kadar zamanımız ne de sabrımız var. Yol uzun. Amlakit’e kadar arabayla çıktık. Sağ tarafımız derin bir uçurum. Ölmez de sağ kalırsam, uçurumlarda açan kır çiçeklerinin yanına yazacağım adını söz. Bismillahirrahmanirrahim.

Mühürlenmiş (ağzına kadar balla dolu olan) kovanları toplamaya gelmiş, boz bir ayıyla göz göze gelmesin mi? Kartal kırılıyorlar gülmekten, sanırsın kırk yıldır görüşmüyorlar. Sonra Muco alıyor sazı eline, teleferiğe binmiş bir gün, yerden 400 metre yüksekte, yolculuk bir yayladan diğerine, tam ortasında asılı kalmasın mı? Elektrikler kesilmiş. Oysa benim ödüm kopuyor sağıma baktıkça. Hiç gülesim yok! Ne ayıyla burun buruna gelmeye ne de iki yayla arası salınmaya.

Amlakit Hazindak arası zorlu bir parkur için hazırlanıyoruz. El ele tutuştuk, kutu kutu pense oynar gibi daire olduk. Gözlerimiz kapalı ve hepimiz kendi dilimizde ve dinimizde ona şükranlarımızı sunduk. Kartal ve Muco el çabukluğuyla iki basamak merdiven yapıverdiler kaşla göz arasında. Son yağmurlardan epey aşınmış önceki. Tüm yolu Hazindak yaylasına varıncaya kadar ormanın içinden tırmanarak kat edeceğiz. Dünden idmanlı olsak da ayı kaçırma ayini pek başarılı olmadı. Muco’ya göre bizden çıkan ses fare bile ürkütmezmiş. Sık ağaçların boyları neredeyse 60-70 metre. Bu kadar türlü çeşit ağacın, kayın, gürgen, kızılağaç ve kestanelerin arasından kaçmak da mümkün değil. Patika yol daracık, solumuz dik bir yamaç, sağımız daha dik bir yokuş.

Tek tük eski geçit taşları İpek Yolu’na bağlanan patikalardan kalmış,13. yy’dan. Buralardan anayola çıkar, gün öğlen olmadan öteberi satarlarmış kervanlara. Hayvancılık bitince patikalar da kaybolmuş.

Hazindak yaylasında Meryem hanıma uğradık. Mini Çamlık kafeye. Kahveyle olur mu? Bir tabak hamsili kek, kete ve efsane tat elmalı baklava da yanında. Tek başına çalışıyormuş. İçerde kuzine sobası, üstünde nefis yemek kokuları gelen dizi dizi tencereleri. Çocuklar yazın gelmek istemiyorlarmış, zira internet yokmuş. Kocası da ha keza, uzak diyarlarda. Parmaklarımızı yaladık nerdeyse, bir tabak bir tabak daha! Mahçup oldu. “Elma çok ya buralarda, onları değerlendiriyorum,” dedi. Sanki keramet elmadaymış gibi.

Meryem hanım bir sonraki misafirlerine hazırlana dursun biz yeniden düştük yollara. Yine çisenti başladı, yollar çamur, görüş mesafemiz belli belirsiz dağ zirveleri ve yol kenarlarındaki çiçekler kadar. Bulutlardan da yukardayız. Uzaktan, tüten ormanın az ilerisinden Pokut yaylası göründü. Artık neredeyse göz gözü görmüyor, büyülü bir gerçeklikle iç içeyiz sanki. Yine çatısı teneke saçtan tahta evler, tül perdenin arkasındaymış gibi fulü çiçekler, inekler, tosunlar ve tek tük insan silüetleri.

İspanya’nın köylerinde de nalyalar varmış, bizimkiler tanıdık birini görmüş gibi şaşırdılar. Bazıları sanat eseri gibi hakikaten, nakışlar filan kondurulmuş kapılarına, oymalar yapılmış çatı ağızlarına. Uzun uzun inceledi Salva, kendi dilindeki horreoların fotoğraflarını çekti. Galiçya’nın her bir yanı nalya, oralarda ince uzun olsa da yiyecekleri farelerden, börtü böcekten koruyan bu kiler evler birbirlerine çok benziyormuş.

Yayla kafede, sis manzaralı terasta çaylarımızı içerken nihayet sordum Muco’ya, bu Kaçkarlar ne ola ki, nerede başlar nerede biterler?

Rize İkizdere’de başlar. Denize göre Bayburt’un önünden. Denize paralel. Bir kol Batum’a iner, diğeri Şavşat’a. Erzurum İspir Hadeçur yaylasından Başhemşin yaylasına gelir. Oradan Kaleibala’ya ve Çat’a iner. Çat bizim konakladığımız Toşi dağ evlerinin bulunduğu, Fırtına deresinin yamacındaki köy. Ne diyordum? Kaçkarlar Zilkale’den geçer. Mollavesise iner, Üskürt’e çıkar. Üskürt’den Hemşin’e, Hemşin’den geçip Cia kalesinden gezer, Pazar’a, limana iner.

Aştım Üskürt dağını az vururum kar ilen

Uzun yollar tükenur

Gidilurse yar ilen

Pokut yaylasından sonrası yine bir hayal alemi, yine en çok mora, az biraz sarıya kesmiş kesintisiz bir çiçek bahçesi ve baştan ayağa çiy tanesi.

“Benim tohumlarım,” dermiş Muco’nun babanesi, onları eski bezlerin arasında biriktirir, sarar sarmalar, dağıtırmış konu komşuya. Her türlü bitkinin tabirine hakimmiş zamanında. Akşam oturmasına gittik rehberimize, tohumcu nineyi dinlerken kuzinenin üstünde çay demledi. “Dedemin nalyasından getirdim bu direkleri” dedi, “tek başıma,” tevekkeli ona buralarda boşuna Kaçkarlı Viking demiyorlar. Tüm tavanı tutan uzun kalasa çevirdik başımızı, hepimiz o tarafa bakınca aheste bir kertenkele hızlandı. “Ot kabıydı,” dedi. “Demet demet ada çayı sarkardı tavan kirişlerinden, geven, ıhlamur, dul avrat, oğul otu.

Orada, ahşap bir nişi yuva bilmiş uzanmış yatıyor sere serpe. Çay demini ala dursun sayfalarını karıştırdık gelişi güzel. Her birimizin ağız kenarında az muzip bir yarık, elden ele dolaşıverdi kitap. Yazan tanıdık, oraya bırakan daha tanıdık, hem de bildik. Dünya ne küçük.

09/09/22, İstanbul

Yelda Ugan S.

Elevit Yaylası

Havada odun ateşi, tezek ve belli belirsiz bir çiçek kokusu…

Elevit’in deresi iki taraflı akar, yüreğim seninledir gözüm ellere bakar.

12/8/22 Cuma

Pamuk prensesin yedi cücelerin kulübesinde uyandığı o ilk sabah misali cennette uyandık biz de. Çat köyündeyiz, Toşi dağ evlerindeki 7 ve 8 numaralı bungalovlarda. İki adım sonrası Fırtına Deresi, durmadan anlatıyor. Henüz dilini bilmesek de hep aynı nakaratı gece ninni, gündüz şarkı oluyor bize. Dağlar haberci bulutları salmış aşağı bir tutam gün ışığıyla gevezelik ediyor yukarda. Yanım yeşil, yönüm daha yeşil, karşım yemyeşil. Fatih Sultan Mehmet Amasra tepelerinden Karadeniz’i seyre dalarken hocası Akşemseddin’e sorar, “Lala lala çeşm-i cihan bu mu ola!?” Ne zaman bir manzara karşısında büyülensem, dünyanın gözbebeğinin orası olduğuna hükmeder, hemen yanımdakine sorarım. Ablam mest olmuş, beni duymuyor. Ne desem “he!” diyor. Kuzencem Işık teniyle, kaşıyla, gözüyle bütün yüzüyle gülümsüyor. Eniştem Salva temkini elden bırakmasa da ağzı kulaklarında “Muy bonito!!”

Çat köyünden Elevit yaylasına kadar arabayla çıktık. Kışın nüfus 5, rakım yaz-kış 1800. Yürüyeceğiz, tek bildiğimiz bu. Gerisi Muco’ya, rehberimize kalmış. Yerler ıslak, aralıksız tek düze çiseliyor. Saç tavanlı karaya çalmış baraka evlerin önü bostan, kara lahana ve patates ekili. Ermeni köyüymüş buralar, sonrası malum. Havada odun ateşi, tezek ve belli belirsiz bir çiçek kokusu. Sırtımda tuhaf bir ürperti fırsat kolluyor, ha dolaştı ha dolaşacak; gözü üstümde. Batonlar boyumuza göre, ayakkabı bağcıklarımız sımsıkı, yağmurluklar belimizde ve neye hazır olduğumuzu bilmesek de galiba hazırız. Yaylanın sayılı sakinleriyle vedalaştık ve düştük yola, yüz metre ya gittik ya gitmedik Muco’nun gümbürdeyen sesiyle durduk. Halbuki ne az gitmiştik daha ne de uz. Konuşma yasağı geldi. Nefesimizi idareli kullanmalı çene çalarak onu zayi etmemeliymişiz.

Gemi güvertesine benzeyen Karmik vadisinin başındayız, yine “Lala lala!” diyesim geldi ama yuttum. Hayatı ömrümde bu kadar geniş bir uzamın içinde bir zerre kadar olsun hükmümün olmayışını hatırlamıyorum. Büyülendim, çıldırdım, şükrettim, korktum, gözlerim doldu, nefesim kesildi ama sustum. Az sonra karşımıza çıkma ihtimali olan ayılara karşı nasıl bir pozisyon alacağımıza dair minik bir eğitim almak üzere mola verdik. En yüksek perdeden bağırıncaya kadar talim yaptık. Eğleniyoruz sandım, ta ki ayak izlerini görünceye kadar. Fakat kendileriyle karşılaşma şerefine nail olamadık.

Burası kesintisiz bir çiçek bahçesi gibi, 1500 tür bir arada, rengarenk. Hiçbir sarıya, hiçbir mora, hiçbir lilaya, kırmızıya, beyaza, turuncuya benzemeyen şebnem katreli çiçekler.

Soramıyoruz da isimlerini. Dağların adı dağ, göllerin adı göl, açanlar çiçek, uçanlar kuş. Dedi ve kestirip attı Muco.

Laleye benzer ince, narin bir çiçeğin önünde durdu ve eğildi. Tek bir istisna yapabilirmiş bu sarı vargitler için. Açtıklarında, “vakti geldi,” dermiş annesi, birkaç güne kalmaz çoluk çocuk toplanır, inerlermiş köylerine. Vargitler onun beden dili, sözcükleriymiş okumasını bilene. “Varın gidin” dermiş doğa. Alın gidin keçiyi, tosunu, ineği. Gidin de ben de bir kendime geleyim, yenileneyim, kuzey rüzgarlarıyla dölleneyim.

Üç bin metreye ramak kala nihayet bir düzlüğe vardık. Karşımızda krater bir göl, düzlüğün tam ortası. Muco’nun listesinde alt alta sıralı termal tayt ve yağmurluktan hemen sonra mayoları görünce gülmüş, kullanma ihtimalimiz olmasa da iki parça daha almıştık yanımıza. İyi ki almışız, 18 derecede, zirveleri karlı dağların eteklerinde kutsal yasayı delerek çığlık çığlığa, milyonlarca toplu iğne batığına rağmen nefes kesen sulara daldık. Aman Yarabbi! Ağustos’ta üşümek ne güzel!!

06/Eylül/22, İstanbul

Yelda ugan S.

Bunu paylaş:

Bunu beğen:

Bunu paylaş:

Bunu beğen:

Bunu paylaş:

Bunu beğen:

Bunu paylaş:

Bunu beğen:

Bunu paylaş:

Bunu beğen: